Mianem tętniaka określa się poszerzenie tętnicy o co najmniej 50% w porównaniu do średnicy przylegającej do niego prawidłowej tętnicy.
Tętniak aorty brzusznej występuje u 3-4% populacji powyżej 50. roku życia. U mężczyzn tętniaki wykrywa się od trzech do ośmiu razy częściej niż u kobiet.
Rodzaje tętniaków:
- tętniak bezobjawowy,
- tętniak objawowy – jego oznaką jest ból występujący w okolicy lędźwiowo-krzyżowej lub ból brzucha promieniujący do krocza,
- tętniak pęknięty – bólowi towarzyszą objawy utraty krwi i wstrząsu krwotocznego.
Ryzyko pęknięcia tętniaka jest bezpośrednio związane z jego wielkością:
Pęknięcie aorty w 80% występuje na tylnej ścianie. Pęknięcie tętniaka do wolnej jamy otrzewnowej zwykle kończy się zgonem.
Wskazania do operacji tętniaka aorty brzusznej:
- natychmiastowe – pęknięcie tętniaka,
- pilne – tętniak objawowy,
- planowe – tętniak bezobjawowy: u mężczyzn, gdy średnica tętniaka jest większa niż 5,5 cm (na podstawie Small aneurysm trial i ADAM trial), u kobiet, gdy średnica tętniaka jest większa niż 5,2 cm (wytyczne ESVS XII 2010).
Ustalanie wskazań wymaga uwzględnienia:
- chorób towarzyszących (np. choroby niedokrwiennej serca, nadciśnienia naczyniowo-nerkowego, niewydolności nerek lub wątroby, przebytego udaru lub zwężenia tętnic szyjnych),
- rokowania.
Leczenie tętniaka aorty brzusznej przebiega w następujący sposób:
- operacja metodą tradycyjną – pomost prosty aortalno-aortalny, pomost rozwidlony aortalno-biodrowy,
- wewnątrznaczyniowe zabiegi aorty brzusznej.
Po odsłonięciu chirurgicznym tętnic udowych zabieg przeprowadza się pod kontrolą rentgenowską wprowadzając w miejsce tętniaka protezę – stentgraft.
Tętniak unoszący powłoki jamy brzusznej (l), olbrzymi tętniak aorty brzusznej – zdjęcie śródoperacyjne (p)
Wewnątrznaczyniowe zabiegi aorty brzusznej
O zakwalifikowaniu chorego do wewnątrznaczyniowych zabiegów tętnicy aorty brzusznej decydują warunki anatomiczne:
- długość szyi tętniaka (odległość między odejściem tętnic nerkowych a początkiem tętniaka) nie może wynosić mniej niż 15 mm,
- szyja tętniaka nie powinna być nadmiernie zwapniała, nie powinna też zawierać skrzeplin,
- kąt pomiędzy osią aorty a osią tętniaka nie powinien być mniejszy niż 120 (kąt 180 świadczy o braku zagięcia),
- tętnice biodrowe nie powinny być nadmiernie kręte, zwężone ani niedrożne, z dużym ryzykiem operacyjnym (uraz operacji wewnątrznaczyniowej jest mały).
Poszczególne etapy operacji otwartej tętniaka aorty brzusznej
Tętniak aorty brzusznej obraz angiograficzny
Tętniak aorty brzusznej – stan po wszczepieniu stentgrafu
Po wykonaniu wewnątrznaczyniowej operacji tętniaka aorty brzusznej mogą wystąpić następujące powikłania:
- przecieki krwi do worka tętniaka w miejscach przylegania do stentgraftu (typ I wg Maya),
- wsteczny napływ przez tętnice lędźwiowe, tętnicę krezkową dolną lub tętnicę biodrową wewnętrzną (typ II wg Maya),
- przeciek zależny od stentgraftu: uszkodzenia stentgraftu (typ III wg Maya),
- przeciek zależny od porowatości stentgraftu, zakrzepicy odnogi, przemieszczenia stentgraftu,
- złamanie drutu stentgraftu,
- zaginanie się protez,
- jatrogenne rozwarstwienie aorty, tętnic biodrowych, pęknięcie tętniaka,
- uszkodzenie sprzętu wprowadzającego.
Operacja metodą tradycyjną
Do operacji klasycznych kwalifikuje się pozostałych chorych z tętniakiem aorty brzusznej (ich wyniki długofalowe są lepsze niż po operacjach wewnątrznaczyniowych).
